TIP-SAĞLIK MESLEK EĞİTİMİNDE MANKEN VE MAKET ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Manken ve maket kullanımları en çok tıp-sağlık meslek eğitimlerinde ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sözcüklerin tıp-sağlık meslek eğitimi açısından net olarak tanımlanmasında yarar bulunmaktadır.
Maket; Uygulamalı tıp-sağlık meslek alanlarında üzerinde bir işlem yapılmadan, inceleme ve gözlem amaçlı bilgi ve beceri kazanmaya yönelik, genellikle gerçek veya gerçeğe yakın boyutta olmakla birlikte, bazı mikroskobik yapıların da büyütülerek betimlenmesi amacıyla insan bedeninin bütünü veya parçaları olarak üç boyutlu olarak üretilen organ ve yapılardır. Örneğin; insan iskelet maketi, kas maketi, mide maketi, beyin maketi gibi..
Manken; Uygulamalı tıp-sağlık meslek alanlarında beceri eğitimlerinin yapılmasına yönelik genellikle gerçeğine yakın boyutlarda üretilen insan bedeninin bütünü veya parçaları olarak üç boyutlu olarak üretilen ve uygulamaların doğruluğu ve yanlışlığı ile ilgili bilgi ve beceri kazanılabilen organ ve yapılardır. Örneğin; CPR mankeni, hasta bakım mankeni, üriner kateter mankeni vb.
Maket ve mankenler, “simülatif” yani “benzeşik” yapılardır. Tıp-sağlık meslek eğitimlerinde bilgi ve beceri kazandırmayı amaçlayan yapılardır. Bu nedenle tıp- sağlık meslek eğitimlerinde gerçek beden üzerinde uygulamalara gidilmeden önce simülasyon eğitimi ile bilgi ve beceri kazandırılması çağdaş sağlık meslek eğitiminin en önemli yapıdır. Bunun adı da tıbbi simülasyondur.
Tıp-sağlık meslek eğitimlerinde en çok kullanılan maketler anatomik alandadır. Piyasada yaklaşık 300’e yakın anatomik maket kullanılmaktadır. Yine tıp-sağlık meslek eğitim alanında ise Mankenler ise “CPR/İLK YARDIM” eğitimlerinde kullanılmaktadır. “CPR Mankenleri” yerine “CPR Maketleri” adıyla alımlara çıkılmaktadır. Çünkü; ilk yardım yönetmeliğinde bile dikkatlice gözden geçirilmeden bu YANLIŞLIĞA DÜŞÜLEBİLMİŞTİR.
“Manken” ile “maket” aynı şeyler değildir. Bu kavram sorunu da CPR eğitim ve uygulama otorite kurumu olan sağlık bakanlığın dikkat etmesi gereken bir durumdur. “Manken” üzerinde sergileme ve uygulama yapılabilen ve de geribildirim alınabilen gerçeğe yakın boyutlarda canlı veya cansız nesnelerdir. “Maket” ise; bütünün özelliklerini görsel olarak büyütülmüş veya küçültülmüş üç boyutlu nesnelerdir. Mankenler üzerinde geri bildirimli simülatif uygulamalar yapılabilmekteyken, maketler sadece görsel duygulara hizmet eden cansız nesnelerdir.
Özetle;
- “Manken” Canlı ve cansız nesne iken, “Maket” cansız nesnedir.
- “Manken” sergilenmek istenen ürünün gerçek boyutunda sergilenebilirken, “Maket” sergilenmek üzere büyütülen veya küçültülen nesnelerdir.
- Manken üzerinde uygulama yapılabilmesi, duruma göre geri bildirim alınabilen canlı ve cansız nesne/nesneler iken, maket üzerinde görsellik dışında bir özellik aranmayan cansız nesnelerdir.
Uygulamalı Tıp-sağlık meslek eğitimlerinde bu terimlerin doğru kullanılması uygulama eğitimlerinin terminolojisi açısından önemlidir.
HİKMET GÜRBÜZ
SAĞLIK EĞİTİMİCİSİ